Gerçek suç hikayeleri tarih boyunca tüm insanlığı etkiledi ve büyüledi. Polisiyenin ekranlardaki hakimiyetini artırmasıyla beraber, gerçek suç hikâyeleri de belgesel-diziler olarak senaryolaştırıldı ve dijital platformlarda yerini aldı. Bu yapımlar arasında mutlaka izlemeniz gereken en iyi 10 suç belgeselini sizler için derledik.
Zaman – Kalief Browder’ın Hikâyesi
2010 yılında, bir tanığın ifadesiyle sırt çantası çalmak suçlamasıyla tutuklanan Kalief Browder’ın hikâyesi 6 bölümlük belgesel dizide anlatılıyor. Browder, aleyhinde kanıt olmadığı halde 3 yıl boyunca cezaevi kompleksi Rikers Island’a hapsedilir. Savcılık görgü tanığına ulaşamadığı için Browder, birçok kez mahkemeye çıkar, suçsuz olduğunu ısrarla söyleyerek savcılığın suçu kabul etmesine yönelik anlaşma tekliflerini reddeder.
Aylarca tecritte tutulan, mahkûmların ve gardiyanların tacizine maruz kalan Browder, 3 yıl sonra serbest bırakılır. Yaşadığı travmayı atlatamayan, dışarıdaki hayata adapte olamayan Browder, duvarlarını yumrukladığı odasında 22 yaşındayken kendini asarak intihar eder. Jay-Z’nin yapımcılarından olduğu, Kalief Browder’ın zorlanarak da olsa yaşadıklarını anlattığı belgesel dizi, 2017’de Sundance Film Festivali’nde gösterildi.
Gabriel Fernandez’i Kim Öldürdü?
2020 yapımı 6 bölümlük bu belgesel diziyi izlemek acı verici… 8 yaşındaki Gabriel, annesi ve annesinin sevgilisiyle yaşamaktadır. Babası cezaevindedir. Aslında Gabriel, ilk yıllarını sevgi dolu bir ortamda dayısı ve dayısının partneriyle, büyükbabasıyla, teyzesiyle geçirir. Gabriel’in annesi, Gabriel ve iki kardeşini yanına alır ve kâbus başlar. Gabriel, yüzü gözü şiş, dişleri dökülmüş halde okula gider. Öğretmeni, Çocuk ve Aile Hizmetleri Kurumu’na durumu bildirir. Sosyal hizmet görevlileri Gabriel’le konuşmak yerine ailesini dinler. Annesi sürekli olarak Gabriel’in düştüğünü, kavga ettiğini söyleyerek görevlileri evden uzaklaştırır.
Bir akşam 911’e bir çağrı gelir, Gabriel’in abisiyle oyun oynarken düştüğünü, kanlar içinde olduğunu söyleyen bir çağrıdır bu. Sağlık ekipleri geldiğinde Gabriel için artık çok geçtir. Otopsi 3 gün sürer, Gabriel’in sürekli şiddete maruz kaldığı kanıtlanmıştır. Gabriel’in annesi ve annesinin sevgilisi tutuklanır. Çocuk ve Aile Hizmetleri Kurumu’nda çalışan 8 görevli de görevi ihmal suçuyla mahkemeye verilir. ABD’deki sistemin çocukları ne kadar korumasız bıraktığını gözler önüne seren bu belgeseli izlerken benzer vakaların yaşandığı ülkemizdeki durumu düşünmemek elde değil…
Marsha P. Johnson’ın Ölümü ve Yaşamı
29 Haziran 1969’da ABD’deki Stonewall Inn gece kulübüne yapılan polis baskınında kitleyi harekete geçiren ve LGBTİ hareketinin öncülerinden Marsha P. Johnson, 1992’de ölü bulunur. Polis, olayı intihar olarak kayda geçer. Martha o dönemde polis için değersizdir çünkü siyahtır, trans bir kadındır ve LGBTİ aktivistidir. Martha P. Johnson’ın arkadaşları onun cinayete kurban gittiğini düşünürler çünkü Martha göz önündedir ve farklı kesimlerden tehdit almaktadır. Trans kadınlara yönelik şiddetle mücadele eden Victoria Cruz, arkadaşı Martha’nın şüpheli ölümünü araştırmaya başlar.
Making a Murderer
2015’te yayınlanan ilk sezonuyla ABD’de tartışma yaratan, Manitowoc polis teşkilatında görev alan polislerin Netflix’e dava açtığı belgesel dizisi, Steven Avery ve yeğeni Brendon’ın suçlu bulunduğu cinayet davasını konu alıyor. 1985 yılında cinsel saldırı nedeniyle 18 yıl hapis yatan Steven Avery, DNA testi sonucu suçsuz olduğu ispatlanarak serbest kalır. Haksız tutuklama nedeniyle Manitowoc polis teşkilatına, savcılığa dava açar ve tazminat kazanır.
Serbest kaldıktan iki yıl sonra ise Teresa Halbach adlı fotoğrafçıyı öldürmek suçundan yeğeni Brendon ile tekrar tutuklanır. İlk sezonda polisin ve savcılığın sunduğu delillerin yetersizliği, Avery ailesine karşı tutumları, delil yerleştirme tartışmaları, Avery’nin avukatlarının savunma hataları işleniyor. 2018’de yayınlanan ikinci sezonda ise Steven Avery’nin avukatı, ABD’de oldukça tanınan ve tartışmalı davaları kazanan Kathleen Zellner…
Delilleri, otopsi raporlarını, DNA analizlerini tekrar inceleyen Zellner ve ekibi başka şüpheliler üzerine odaklanır. Tutuklandığı sırada 16 yaşında olan ve IQ’su oldukça düşük Brendan’ın gözaltında alınan ifadesi tartışma yaratır. Bir başka tartışma konusu ise belgeselin Steven Avery aleyhindeki delilleri göstermediği, dolayısıyla tek taraflı bir bakış yaratması… Belgesel dizinin 3. sezonu merakla bekleniyor…
The Keepers
2017 yapımı belgesel dizisinde 1969’da Baltimore’da öldürülen Rahibe Catherine Cesnik’in çözülmemiş cinayetine odaklanan iki öğrencisinin araştırmalarıyla başlar fakat olay sadece cinayet değildir. Baltimore’daki Katolik Kız Lisesi’nde tacize uğradığını 1992’de açıklamaya karar veren bir öğrenci aldığı tehditleri de açıklar.
1994 yılında ise iki eski öğrenci, okuldaki bir rahip hakkında suç duyurusunda bulunur. Rahiple ilgili ihbarlar artarken bugün 60’lı yaşlarda olan öğrenciler Facebook grubu kurarak hem rahibenin cinayetiyle ilgili bilgi bulmaya çalışır hem de rahibi koruyan başpiskoposluğa dava açmaya çalışırlar.
Kedilere Bulaşmayın: İnternette Katil Avı
2019 yapımı 3 bölümlük mini seri, yavru kediyi işkenceyle öldüren bir adamın bunu videoya çekip yayınlamasıyla başlıyor. Bu videoyu izleyen bir grup hayvansever, kendi çabalarıyla videonun nerede çekildiğini duvardaki prizlerden altta duyulan konuşmalara dek inceleyerek keşfediyorlar. İkinci video ise polisi de alarma geçiriyor çünkü bu kez aynı kişi bir insanı öldürüyor. Kanada’dan Paris’e, Paris’ten Berlin’e uzanan kovalamaca sonunda katil yakalanıyor. Son bölümde ise katilin soruşturma süreci ele alınıyor.
Masum Adam
John Grisham’ın aynı adlı kitabından uyarlanan belgesel dizi, 2018’de 6 bölüm olarak yayınlandı. 1982’de Ada, Oklahoma’da genç bir kadının cesedi bulunur, iki kişi gözaltına alınıp tutuklanır. 1984’te bir başka kadının da cesedi bulunur, yine iki kişi tutuklanır. İki cinayet ve dört mahkûm… Bu mahkûmların ortak özelliği ise yoksul, eğitimsiz olmalarıdır. Mahkûmlar suçsuz olduklarını iddia ederler, savcılığın suçu kabul anlaşmasını reddettikleri için idam ve müebbet hapis cezalarıyla karşı karşıya kalırlar.
Bu dört mahkûmdan biri idamına 5 gün kala, DNA sayesinde suçsuzluğu ispatlanarak serbest kalır. Sorgulama, yargılama sistemindeki yanlışların insanların hayatlarına mal olacağını gösteren uyarlamada, ABD’de yaklaşık 90 bin mahkûmun suçsuz olmalarına rağmen cezaevlerinde kaldığı da belirtiliyor.
The Alcasser Murders
1992’de İspanya, Alcasser’de ikisi 14, biri 15 yaşında üç genç kız, gece kulübüne giderken ortadan kaybolur. Valencia’nın ıssız bir bölgesinde, arıcılar tarafından bir kol saati bulunur, bölgede araştırma yapan polis, cesetlere ulaşır. Polisin kayıp vakası olarak ele aldığı ve ciddi araştırmalar yapmadığına dair sert eleştiriler sonrasında bir gazetece ve kurbanın aileleri kendi araştırmalarını yapar ve polisin ulaşamadığı bilgilere ulaşırlar.
İspanya’da büyük tartışma yaratan dava süreci, kadınların eylemlerine de sahne olur çünkü çok yakından bildiğimiz sorular orada da ortaya çıkar. “O saatte kızların gece kulübünde ne işi vardı?” Basın bu soruların üzerinden giderek kurbanları neredeyse suçlu konumuna getirir. İspanya’da Alcasser davası hâlâ en fazla tartışılan davalardandır.
Madeleine McCann’in Kayboluşu
2019 yapımı 8 bölümlük belgesel dizide 3 yaşındaki Madeleine’in kayboluşu/kaçırılışı anlatılıyor. 2007’de Portekiz’in Paraia de Luz bölgesindeki bir tatil köyüne giden McCann ailesinin 3 yaşındaki kızları Madeleine’i kaldıkları evde bırakarak tatil köyündeki restoranda akşam yemeklerini yer. Çocuklarını kontrol etmek için eve döndüklerinde Madeleine’in evde olmadığını fark ederler. Bölgedeki herkes 3 yaşındaki çocuğu arar fakat sonuç alınamaz. Portekiz polisi öncelikle küçük kızın anne ve babasından şüphelenir ve soruşturmanın merkezine onları koyar.
Portekiz polisinin yetersiz kaldığı eleştirilerinin yanı sıra basın, aileyi de suçlayıcı ifadelere yer verir. Soruşturmayı yöneten dedektif, Madeleine’in anne babasının çocuğu öldürdüklerini ileri sürer ve bu konuda çok satan bir kitap bile çıkarır fakat kanıtlar yeterli olmadığı için ebeveynler herhangi bir ceza almaz. Özel dedektifler ve FBI araştırmaya dahil olur. Madeleine ise hâlâ bulunamamıştır.
Malcolm X’i Kim Öldürdü?
Aktivist Abdurrahman Muhammed, Malcolm X suikastıyla ilgili kendi araştırmasını yapar ve suikastla ilgili üstü örtülen bilgilere ulaşır. 2020’de yayımlanan bu belgeselden sonra Malcolm X dosyasının yeniden açılacağına ilişkin bir açıklama yapıldı. Suikast suçlamasıyla 20 yıl cezaevinde kalan isimlerle de röportaj yapan Abdurrahman Muhammed, aslında Newark bölgesindeki Müslüman cemaatinin suçu işleyen kişiyi bildiğini ama bu konuda sustuğunu da gözler önüne serer.
Gizemli Şüpheliler
2017 yapımı belgesel film Dylan Howitt yönetmenliğinde çekildi. 1974 ve 1975 yıllarında işlenen birbirinden bağımsız iki cinayet İzlanda’da büyük bir şok yaratır. 1976’da 6 genç bu cinayetlerle ilgili gözaltına alınır. İzlanda polisi ilk kez karşılaştığı bu tip olay karşısında soruşturmayı düzgün yürütemez, şüpheliler basına ifşa edilir. Soruşturmanın tıkandığı noktada Batı Almanya’da görev yapan ve FBI’da soruşturma eğitimi alan bir dedektif İzlanda’ya çağırılır. Ve şüpheliler için korkunç bir dönem başlar. Sorgulama polisin şüphelileri yönlendirmesi sonucu alınan yanlış itiraflar altı gencin hayatını karartır.
Uzak İhtimal
2017 yapımı, 40 dakikalık belgeselde cinayetle suçlanan Juan Catalan’ın masumiyetini kanıtlama çabası konu ediliyor. Cinayetin işlendiği zaman aralığında beyzbol maçı izlemek için Dodgers stadyumundan olduğunu ve orada bir film çekimi yapıldığını söyleyen Catalan’ın avukatı binlerce saatlik video kayıtlarını izleyerek seyirciler arasında müvekkilini bulmaya çalışır.
Güçlü Ada
2017 yapımı, Oscar adayı belgeselin yönetmeni Yance Ford… Ford, 1992’de öldürülen erkek kardeşi William Ford Jr.’un cinayetini araştırırken ABD’deki ırksal adaletsizlik konusunu da göz önüne seriyor.
