Dergimizde sık sık yer verdiğimiz ve okurlarımızın da sevdiğini bildiğimiz gerçek suç türündeki yapımların sayısı son yıllarda hiç olmadığı kadar arttı. Artık sadece polisiyeseverler değil neredeyse tüm dizi-film-belgesel izleyicilerinin ilgisini çeken gerçek suç yapımları, maktül yakınları, fail ve yakınlarına nasıl yaklaşılması gerektiğine dair etik tartışmaların da konusu oluyor. Gerçek suç yapımlarını üretirken etik ilkelerin de gözetilmesi gerektiğini düşünen bir grup bağımsız yapım şirketi, bu konuda bir birlik kurdu.
Birleşik Krallık ve İrlanda’dan bir grup gerçek suç uzmanı ve yapımcı, Gerçek Suç Yapımcıları Birliği (ATCP) adlı bir oluşum yaratmak için bir araya geldi. Birliğin kurucu ortakları arasında Avalon, FirstlookTV, ITN Productions, Monster Films, Peninsula Television, Phoenix Television, Rare TV, Revelation Films, Title Role ve Woodcut Media yer aldı. Birliğin ve birliğin ortaklarının nihai amacı, gerçek suç hikâyelerinin merkezinde yer alan kişileri ve onların ailelerini korumak.
Woodcut Media’nın kurucu başkanı Kate Beal, “Bireysel yapımcılar gerçek suç türünün kazandığı popülerlik dolayısıyla bir araya gelme zorunluluğu hissetti” diyerek “Gerçekleştirdiğimiz bir dizi toplantı sonucunda gerçek suç türünde bazı etik standartlar yaratmak ve yapımcılara birbirleriyle iletişim kurabilecekleri güvenli bir alan sağlamak için bu birliği kurmaya karar verdik. Derneğin ilk on kurucusu yönergeleri oluşturmak için çok çalıştı. Şimdi ise her hafta yeni yapımcıları karşılıyor ve yönergeleri hayata geçirmeye hazırlanıyoruz. ATCP için oldukça heyecan verici bir dönemdeyiz; çünkü bu sadece yönergelerden ibaret değil. Bu, gerçek suç programlarının yapım sürecindeki eğitim ve söylemleri de kapsıyor.”
Beal, sözlerine şöyle devam etti: “Bir projenin yapımdan yayın aşamasına kadar her adımını kapsayacak 13 ilke yazdık. Bunların çoğu yapımcıların yıllar içinde geliştirdiği sağduyuya dayanan ilkeler. İlkelerimizin tümü, suçla bağlantılı herkes için geçerli. Bağlantılı kişiler arasında kurbanın ve failin aileleri, soruşturmacılar ve olayla herhangi bir ilgisi bulunan kamu görevlileri yer alıyor. Son derece üzücü projelerde çalışan yapım ekibini de kapsadığını atlamayalım. Üyelerimizden mümkün olduğunca yönergemize uymalarını ve etik ilkelerin devamlılığını sağlamak için yapımcılarla birlikte çalışmalarını bekliyoruz.”
KURBAN AİLELERİNE ÖZENLİ YAKLAŞILMALI
Beal, bunca önemli bir amaca hizmet eden bir grubun öneminin özellikle şu zamanda daha da arttığını belirtiyor. “Son 15 yıldır gerçek suç türü daha da popülerlik kazanıyor. Bu popülerlikle beraber yapımcılar kendi bireysel kurallarını geliştiriyor. Son zamanlarda gerçek suç türünde ciddi bir patlama yaşandı. Bu bizim hikâye anlatıcılığımızı alternatif yollarla ifade etmemize de olanak verdi. Neredeyse tüm kanal ve dijital platformlar gerçek suç içeriklerini kendi yöntemleriyle üretiyor. Gerçek suç türüne yeni giren bağımsız kanalların içerikleri sunarken özellikle kurbanların aileleri hakkında olabildiğince özenli olmaları gerekiyor. Türün popülerleşmesiyle söylemdeki hassasiyet her zamankinden daha önemli hale geldi.”
Bunlara ek olarak Beal, gerçek suç türünün neden bu kadar popülerlik kazandığını da açıklıyor. Ancak asıl dikkat çekilmesi gereken şeyin “bu hikâyelerin önemli olması” olduğunu ekliyor. “Binlerce yıldır birbirimize iyi ve kötü bazı hikâyeler anlatıyoruz. Gerçek suç türü de bunun bir uzantısı aslında. Günümüz şartlarında izleyici dünyada kötü şeyler yaşansa da polisin orada olduğunu, işlerini yaptıklarını ve failin cezalandırıldığını izleyerek kendini rahatlatıyor. Adaletin sağlandığını görmek seyirciye iç ferahlığı veriyor diyebiliriz.”
Haberin başında belirttiğimiz gibi ACTP’nin asli görevi gerçek suç içeriklerinin yapımında bazı etik standartlar belirlemek ve yapımcıları bunlara uymaya teşvik etmek. Beal, konu hakkında “İlkelerimiz hem hikâyenin içinde bulunan kişilerin hem de izleyicilerin bu türe olan saygılarını devam ettirmek için var” diyor ve ekliyor: “Suçun içindeki gerçek kişiler, hikâyeyi anlatmamız için bize güveniyorlar. Bu güveni devam ettirmemiz şart. İzleyicilerin de bu tür hassas hikâyeleri en doğru ve etik biçimde anlattığımızı bilmeleri gerekiyor.”
GERÇEK SUÇ YAPIMCILARI BİRLİĞİ’NİN 13 İLKESİ
- Prodüksiyon sürecinin tamamında kurbanların ve ailelerinin gizliliğine ve onurlarına saygılı davranmak. Programa katkıda bulunmaları için rızalarını almak ve programın tüm detaylarını taraflara sağlamak.
- Programın kurban ve aileleri üzerindeki olası etkilerini anlayarak olabildiğince hassas davranmak.
- Programın katkıda bulunanlar veya suçtan etkilenen kişiler için olası etkilerini analiz etmek. Eğer isteniyorsa katkıda bulunanlar için psikolojik destek sağlamak.
- Programın izleyiciler üzerindeki olası etkilerini düşünmek ve suça özendirmemesine veya bir grubu ayrıştırmamasına dikkat etmek.
- Programın bağımsız, adil ve doğru olması. Olayların objektif bir bakış açısıyla sunulması. Programda verilen tüm bilgilerin, kişilerin özel hayatları hakkında olanlar dahil olmak üzere kontrol edilerek doğrulanması. Suçla ilgilenen polis kuvvetlerinin programın varlığından haberdar edilmesi ve mümkünse katkıda bulunmaları için çağrılması.
- Yasal ve etik kurallara uygun olarak hareket edilmesi. Suç hakkında yasal tavsiye alınması ve programda bahsedilen kimsenin kişisel haklarına zarar vermemek. Yapımcıların özellikle şartlı tahliye gibi konularda hassas olması.
- Programda yer alan herkese (kurban, kurban ve failin aileleri ve olayla ilintili herkes) program hakkında şeffaf ve dürüst olunması.
- Program için toplanan tüm bilgilerin gizlilik, özel hayatın gizliliği ve hanenin gizliliği yasalarına göre aktarılması ve saklanması. Özellikle olaydaki masum kişilerin (şahit veya aklanmış şüpheli) gizliliğine önem verilmesi.
- Freelance çalışanlara ve prodüksiyon ekibine ihtiyaç duyabilecekleri psikolojik destek erişimini sağlamak.
- Prodüksiyon sürecinin tamamında etik yargı standartlarını kontrol ederek ve onlara uyulduğunu bilerek devam etmek.
- Programa katkıda bulunan kişileri programın yayınlanma zamanı hakkında bilgilendirmek.
- Katkıda bulunanlara, eğer mümkünse, uzun süre geçse de ulaşabilecekleri bir iletişim kişisi veya iletişim numarası sağlamak.
- Programa katkıda bulunanlar için alternatif izleme yolları ve şekilleri önermek.
